Enkel in het licht wordt je schaduw zichtbaar, vecht niet, vlucht niet. Maar omarm je heelheid.
De donkerste kant van je persoonlijkheid hou je natuurlijk het liefst verborgen. Soms bewust, maar meestal onbewust. Nergens voor nodig, want er valt van alles te leren over de verborgen kanten van je persoonlijkheid. De minder mooie eigenschappen die je zo zorgvuldig hebt weggestopt, kunnen af en toe best van pas komen.
Zonder iemand te willen aanzetten tot liederlijk drankmisbruik, is alcohol drinken de makkelijkste manier om verborgen eigenschappen van jezelf te ontdekken. Alles wat je in het dagelijks leven zo keurig weet weg te stoppen, komt op de vrijdagmiddagborrel gezellig naar boven. Een paar glazen wijn kan van de meest verlegen mensen party animals maken, maar het kan ook de nare kanten van iemand naar boven halen. Zoals de gezellige buurman die op verjaardagen opeens seksistische grappen gaat maken of op de vuist wil met je vrienden.
Al die eigenschappen die je niet van jezelf kent of wil kennen, kunnen op onverwachte momenten naar boven komen. Alcohol, maar ook vermoeidheid of op hol geslagen hormonen, er is altijd wel een verklaring voor gedrag dat je niet goed van jezelf kent. Toch is het een prachtige aanleiding om meer over jezelf te weten te komen.
De Zwitserse psychiater Carl Jung was de eerste die over de schaduwkant sprak. De schaduwkant is de persoon die je niet wilt zijn, maar die je wel bent. Volgens Jung doet iedereen onbewust zijn best om de minder mooie kanten verborgen te houden, voor de buitenwereld maar ook voor zichzelf. In de schaduw van de leuke persoon die je denkt te zijn, zitten seksuele en overlevingsinstincten, overblijfselen uit een tijd dat de mens vooral bezig was met overleven en reproduceren. En overleven doe je, net als dieren, door af en toe flink je klauwen uit te slaan.
Ook is de schaduw volgens Jung een soort vuilnisbak waar alle eigenschappen in verdwijnen waarvan we van jongs af aan geleerd hebben dat ze niet goed zijn. Zou het niet heerlijk zijn om een keer iemand wiens hoofd je niet aanstaat een enorme klap in het gezicht te geven of te gaan stampvoeten als je je zin niet krijgt. Helaas hebben al die ouders vroeger vreselijk hun best gedaan om je dat gedrag af te leren. Maar ongecontroleerde woede-uitbarstingen, sterke seksuele driften, ziekelijke jaloezie, het is allemaal gedrag dat je in de schaduw met je meedraagt.
Dat betekent niet dat je alleen maar narigheid in de schaduw vindt, er liggen ook grote schatten in verborgen.
Veel mensen doen vroeg in hun leven afstand van bepaalde eigenschappen die ze later juist heel goed kunnen gebruiken. Je kunt pas een compleet mens worden als je alle eigenschappen van jezelf kent, ook de minder leuke. ‘Het is heel belangrijk om jezelf te durven zijn, of om het met Jung te zeggen: te worden wie je bent.’
De donkere kant zou de donkere kant niet zijn als hij niet af en toe van zich zou willen laten spreken, het liefst tijdens heftige emoties als woede, liefdesverdriet of jaloezie.
Er is een makkelijke manier om de verborgen kant van je persoonlijkheid te ontdekken. Door kritisch naar je medemens te kijken bijvoorbeeld. Dus laat die vervelende buurvrouw, de zelfingenomen man van je vriendin of de veel te optimistische collega in je hoofd de revue passeren. Hoe vervelender je ze vindt, hoe beter het is. Alles wat je namelijk ergert aan anderen, kan je helpen jezelf beter te begrijpen.
Je kunt vreemden gebruiken als spiegel van de ziel. Je ergeren aan anderen en een instinctieve hekel hebben aan wildvreemden zegt meer over jou dan over die anderen. En hoe slechter je de ander kent, hoe groter de projectie is. ‘Vooral als je emotioneel heftig op een ander reageert, is dat vaak iets wat je in jezelf onderdrukt.
Bedenk: hoe minder goed je iemand kent, hoe groter de spiegel die hij of zij je voorhoudt
Natuurlijk is het niet altijd leuk om je eigen weggestopte kanten te herkennen, maar het levert wel een prachtige schat aan informatie over jezelf op.
Het leren kennen van je schaduwkant is noodzakelijk voor persoonlijke groei. ‘Iedereen heeft positieve en negatieve kanten, maar die horen wel bij elkaar. De meeste mensen zijn zich niet bewust van hun negatieve eigenschappen, maar je moet ze toelaten om te kunnen groeien. Dat gaat makkelijker als je het gevoel hebt dat je in wezen een goed mens bent. Als je positief tegenover jezelf staat, kun je je slechte eigenschappen makkelijker toelaten. Het is per definitie heel pijnlijk om die kant te zien, maar hoe pijnlijker het nu is, hoe blijer het je uiteindelijk maakt.’